Ποιος πληρώνει ελαττωματικά προϊόντα, ατυχήματα και ιατρικά λάθη;

Ιατρικά λάθη, ελαττωματικά προϊόντα, παρενέργειες από φαρμακευτικά σκευάσματα, περιβαλλοντική καταστροφή από επιχειρηματικές μονάδες και ατυχήματα σε χώρους εργασίας, καταστημάτων ή ψυχαγωγίας.

της Βίκυς Γερασίμου (Αναδημοσίευση από την ειδική έκδοση Οδηγός Ασφάλισης που κυκλοφόρησε με την Καθημερινή της Κυριακής 13/11)

Τι κοινό έχουν;

Την αστική ευθύνη που απορρέει για όσους εμπλέκονται -ευθύνονται-, καθώς βάσει του άρθρου 914 του αστικού κώδικα "αν κάποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια, έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει". Τα τελευταία χρόνια καταγράφονται σε διεθνές επίπεδο και στην Ελλάδα όλο και περισσότερες περιπτώσεις διαφορών που αφορούν στην αστική ευθύνη προς τρίτους και επιλύονται είτε εξωδικαστικά είτε με πολυετείς δικαστικές διαμάχες.

Με δεδομένο ότι πρόκειται για περιπτώσεις που οι οικονομικές επιπτώσεις ενδέχεται να είναι πολύ μεγάλες και να αφορούν μεγάλο αριθμό ανθρώπων έχει δημιουργηθεί ένα πλέγμα ιδιωτικής ασφάλισης σε πολλά πεδία της αστικής ευθύνης το οποίο μπορεί να καλύψει από απλές περιπτώσεις όπως την ευθύνη ενός οικογενειάρχη για ένα τζάμι που θα σπάσει το παιδί παίζοντας ποδόσφαιρο, έως πιο σύνθετες περιπτώσεις όπως αυτές της ευθύνης ενός νοσηλευτικού ιδρύματος για τη βλάβη που προκάλεσε σε ασθενή, την ευθύνη ενός λογιστή για παράλειψη ή ενέργεια που οδήγησε σε ζημία τον πελάτη του έως την ευθύνη μίας κινηματογραφικής παραγωγής ή ενός φεστιβάλ για ένα ατύχημα ή μία πυρκαγια όπου τραυματίστηκαν πολλοί άνθρωποι.

Μεταξύ των υποθέσεων που έχουν δημοσιευτεί στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και είναι ενδεικτικές του πόσο μεγάλα ποσά μπορούν να επιδικαστούν, είναι στην Ελλάδα η απόφαση για αποζημίωση άνω των 2 εκατ. ευρώ που εκδόθηκε το 2020 από το Πολυμελές πρωτοδικείο Κέρκυρας για ιατρικό λάθος που προκάλεσε μη αναστρέψιμη βλάβη. Σε διεθνές επίπεδο τα περιστατικά με αξιώσεις αστικής ευθύνης είναι πάρα πολλά, σε αυτά συγκαταλέγονται η δικαστική απόφαση για αποζημίωση 31 εκατ. δολ. λόγω ψυχικής οδύνης από τη διαρροή φωτογραφιών του αεροπορικού δυστυχήματος του μπασκεμπολίστα Κόμπι Μπράιαντ στην σύζυγό του και συγγενείς των θανόντων, καθώς και οι αποζημιώσεις δισεκατομμυρίων στις ΗΠΑ από τις φαρμακευτικές εταιρείες λόγω της "επιδημίας" των οπιοειδών.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που συγκεντρώνει η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας τα οποία αποτυπώνουν την πορεία των ασφαλίσεων αστικής ευθύνης βλέπουμε ότι μέσα στο οκτάμηνο Ιανουάριος- Αύγουστος 2022 αυξάνεται κατά 10,8% η παραγωγή της γενικής αστικής ευθύνης που συνολικά ανέρχεται σε 91,1 εκατ. ευρώ. Όπως αναφέρει η Γενική Διευθύντρια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών κα Ελίνα Παπασπυροπούλου "σε περιόδους κρίσεων, όπως αυτές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, συνήθως καταγράφεται αύξηση των αξιώσεων σε όλο το φάσμα της ασφάλισης αστικής ευθύνης, καθώς υπάρχει η τάση να διεκδικούνται περισσότερες αποζημιώσεις σε σχέση με άλλες περιόδους.

Εν προκειμένω, για τους συμβαλλόμενους παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο το ότι στο πλαίσιο της ασφάλισης της αστικής ευθύνης έχουν τη δυνατότητα να συμφωνήσουν με την ασφαλιστική εταιρία τους να τους παρέχει κάλυψη όχι μόνο για διαφορές/διεκδικήσεις που μπορεί να προκύψουν στο εθνικό έννομο περιβάλλον αλλά και στο εξωτερικό όπου ο ασφαλισμένος αντιμετωπίζει άλλη νομοθεσία καθώς και συμβουλευτικές υπηρεσίες που μετριάζουν το ρίσκο στην εκάστοτε περίπτωση".

Η ασφάλιση της αστικής ευθύνης

Η κάλυψη του κινδύνου στην αστική ευθύνη είναι σύνθετη καθώς αφενός δεν είναι εύκολο να ποσοτικοποιηθεί ο κίνδυνος αφετέρου μπορεί μία αξίωση να προκύψει πολλά χρόνια μετά από ένα συμβάν.

Σύμφωνα με τον κ. Νίκο Χριστοδουλέα, Senior Liability & Special Risks Underwriter στην Groupama "στις ασφαλίσεις περιουσίας αν καεί ένα σπίτι ή τα εμπορεύματα μίας επιχείρησης η ασφαλιστική αποζημιώνει με βάση την αξία τους. Σε αντιδιαστολή, στην αστική ευθύνη δεν μπορούμε να αποτιμήσουμε την αξία της ανθρώπινης ζωής και τη ζημία που θα προκληθεί σε συγγενικά πρόσωπα εκ των προτέρων. Αυτό ορίζεται κατά περίπτωση μέσα από δικαστικές αποφάσεις. Επίσης σε αντίθεση με άλλες ασφαλίσεις που έχουμε το δίπολο ασφαλισμένος - ασφαλιστική εταιρεία, εδώ έχουμε μία τριμερή σχέση τον ασφαλισμένο, την ασφαλιστική εταιρία και τον ζημιωθέντα από τον ασφαλισμένο τρίτο". Το πεδίο ασφάλισης αστικής ευθύνης είναι ευρύτατο. Στην χώρα μας μεγάλο ποσοστό των εν λόγω καλύψεων έχουν σχέση με την ασφάλιση επιχειρηματικών κινδύνων (ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, βιομηχανίες/βιοτεχνίες κ.ά.), κατασκευστικών έργων, την Εργοδοτική Ευθύνη, την προστασία έναντι αξιώσεων λόγω ελαττωματικών προϊόντων , την ευθύνη επαγγελματιών όπως γιατροί, ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές, την ευθύνη στελεχών διοίκησης, την περιβαλλοντική ευθύνη κ.α.

"Αξίζει να σημειωθεί ότι, εκτός από το να μειώνει την υφιστάμενη οικονομική ζημιά, η ασφάλιση προάγει την εμπιστοσύνη του επαγγελματία με τους πελάτες και τους συνεργάτες του. Πολλές φορές δε, ιδίως στις περιπτώσεις συνεργασίας κυρίως με το εξωτερικό (π.χ. στη συνεργασία ενός ξενοδοχείου με Tour Operators ή κατά την εξαγωγή προϊόντων σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Βόρειας Αμερικής), η συγκεκριμένου τύπου ασφάλιση αποτελεί συμβατική υποχρέωση του επιχειρηματία καθώς διασφαλίζει ότι τυχόν αρνητικά συμβάντα δεν θα οδηγήσουν σε άρνηση καταβολής ή/και μειωμένες καταβολές αποζημίωσης στους ζημιωθέντες πελάτες αλλά και προβλήματα στη φήμη και τη λειτουργία της επιχείρησης" προσθέτει ο κ. Χριστοδουλέας.

Αναλύοντας τις προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου στην Ελλάδα η κα Παπασπυροπούλου επισημαίνει ότι «στα επόμενα χρόνια αναμένεται σταδιακά να κινηθεί ανοδικά η ζήτηση για την κάλυψη της αστικής ευθύνης προιόντος λόγω της αυξησης στην εξαγωγική δραστηριότητα. Με στόχο τη διασφάλισή τους οι επιχειρήσεις προσανατολίζονται στο να συνάπτουν εμπορικές σχέσεις με οργανισμούς που έχουν τη συγκεκριμένη κάλυψη. Ταυτόχρονα, ωστόσο, βλέπουμε ότι και στο πεδίο των επαγγελματικών αστικών ευθυνών, δηλαδή σε ασφαλιστήρια συμβόλαια που αφορούν σε αρχιτέκτονες, μηχανικούς, λογιστές, συμβούλους κ.α. έχουμε επίσης μεγαλύτερο αριθμό συμβολαίων».

Αστική ευθύνη Προϊόντων

Τα συμβόλαια αστικής ευθύνης προϊόντων αφορούν τη ζημιά ή τη βλάβη που μπορεί να προκαλέσει σε τρίτους ένα ελαττωματικό προϊόν. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας, το 2021 καταγράφηκαν 3.312 συμβόλαια αστικής ευθύνης προϊόντων και δηλώθηκαν αξιώσεις σε 419 περιπτώσεις.

Όπως εξηγεί ο κ. Ν. Χριστοδουλέας "η συγκεκριμένη ασφάλιση δεν είναι υποχρεωτική από το νόμο, ωστόσο οι οργανισμοί που έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό θέλουν να είναι διασφαλισμένοι και σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί σημαντική παράμετρο στις επιχειρηματικές συμφωνίες". Η ύπαρξη ασφαλιστικής κάλυψης επιτρέπει στο επιχειρηματία να αποζημιώνει τους ζημιωθέντες από τα ελαττωματικά προϊόντα του τρίτους για θάνατο, ψυχική οδύνη, βλάβη ή ζημία, καλύπτει δαπάνες για επανατοποθέτηση προιόντων, έξοδα αποκατάστασης της υγείας των παθόντων, νομικά έξοδα, ζημιές από αδυναμία πώλησης κ.α. Σε μεγάλο βαθμό οι αξιώσεις στην αστική ευθύνη προιόντος αφορούν στον κλάδο των τροφίμων και το φαρμακευτικό κλάδο. Στην χώρα μας περίπου το 40% των συμβολαίων αυτών έχει όριο κάλυψης από 200.000 ευρώ έως 500.000 ευρώ και περίπου το 20% από 500.000 ευρώ έως 1 εκατ. ευρώ. Ενδεικτικά, μία από τις υποθέσεις που έχουν ειδησεογραφικά καταγραφεί και συζητηθεί παγκοσμίως είναι το 1994 ο καφές που έχυσε κατά λάθος σε ταχυφαγείο στις ΗΠΑ η 79χρονη Stella Liebeck, που της προκάλεσε εγκαύματα τρίτου βαθμού και αύξησε τον τραπεζικό της λογαριασμό κατά... 2.7 εκατ. δολάρια.

Επαγγελματική Αστική Ευθύνη

Κάθε επαγγελματίας μπορεί στο πλαίσιο των υποχρεώσεων του να έρθει αντιμέτωπος με το αρνητικό αποτέλεσμα τυχόν σφαλμάτων που μπορεί να έχει διαπράξει ο ίδιος είτε συνεργάτες του. "Τα ασφαλιστήρια αφορούν την ευθύνη επαγγελματικών ομάδων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ασφαλίζονται σε μεγάλο βαθμό γιατροί αλλά και νοσηλευτικά ιδρύματα, διαγνωστικά και άλλα ιατρικής φύσεως ιδρύματα. Εν συνεχεία μηχανικοί που καλύπτουν το σύνολο των δραστηριοτήτων τους σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο ή για συγκεκριμένα έργα τους. Ακολουθούν οι ασφαλίσεις λογιστών και δικηγόρων. Ωστόσο, στη περίπτωση των δικηγόρων θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν συμβάλλει θετικά προς την ασφάλιση και το νομικό καθεστώς στην Ελλάδα καθώς πρακτικά καθίστανται υπεύθυνοι για αρνησιδικία και δόλο, που δύσκολα αποδεικνύονται. Τέλος τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιοσημείωτη ζήτηση για την ασφάλιση Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης εκδηλώνεται από εταιρείες λογισμικού και ναυπηγούς." προσθέτει ο κ. Χριστοδουλέας.

Στα περιστατικά ιατρικής αμέλειας, οι μεγαλύτερες αποζημιώσεις αφορούν μαιευτήρες και χειρουργούς. Το 2014 επιδικάστηκε σε συγγενείς γυναίκας που απεβίωσε μετά από ιατρικό λάθος σε καισαρική τομή 3 εκατ. ευρώ αποζημίωση και το 2017 το ΣτΕ επιδίκασε αποζημίωση 260.000 ευρώ για το θάνατο 14χρονου που έχασε τη ζωή του λόγω λανθασμένης διάγνωσης. Τα ασφαλιστήρια έρχονται να καλύψουν τις πραγματογνωμοσύνες, τα νομικά έξοδα, τις αποζημιώσεις κ.οκ. To 2021 ήταν ενεργά περισσότερα από 33.000 ασφαλιστήρια συμβόλαια γιατρών ενώ 318 αφορούσαν την ασφαλιστική κάλυψη ιδιωτικών κλινικών, θεραπευτηρίων και ιατρικής φύσεων κέντρων. Tο 38,8% των ασφαλισμένων γιατρών έχουν καλύψεις έως 200.000 ευρώ και το 40,1% των γιατρών με ασφαλιστήρια έχουν κάλυψη αστικής ευθύνης από 200.000 ευρώ έως μισό εκατ. ευρώ. Τα ασφαλιστήρια μηχανικών καλύπτουν λάθη στις μελέτες έργων που μπορεί λόγω χάρη να αφορούν στην εξέταση του υπεδάφους ή την εξακρίβωση της στάθμης του νερού κατά την εκσκαφή και τις υλικές ζημίες που μπορεί να προκληθούν λόγω των εσφαλμένων υπολογισμών από την εισροή νερών σε κτίσμα. Το 40% περίπου των μηχανικών έχει καλύψεις έως 200.000 ευρώ, το 20% έχει καλύψεις 200.000-500.000 ευρώ και 20% από μισό έως 1 εκατ. ευρώ. Σχεδόν 7 στους 10 δικηγόρους και 8 στους 10 λογιστές έχουν καλύψεις έως 200.000 ευρώ. Το 2021 οι πληρωθείσες αποζημιώσεις έφτασαν στο 1.277.575 ευρώ.

Αστική ευθύνη στελεχών Διοίκησης

Με την ασφάλιση της Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης (D&O), η ασφαλιστική αποζημιώνει για οικονομικές αξιώσεις τρίτων που μπορεί να είναι για παράδειγμα εργαζόμενοι, προμηθευτές, ανταγωνιστές, μέτοχοι, ρυθμιστικές αρχές, οι οποίοι θα ισχυριστούν ότι από τις επιχειρηματικές πράξεις και πρακτικές των καλυπτόμενων προσώπων προκλήθηκε σε αυτούς ζημιά.

Περίπου 1.600 στελέχη στην Ελλάδα καλύπτονται από ασφαλιστήρια D&O και τον χρόνο που πέρασε έγιναν στις ασφαλιστικές 175 αξιώσεις για αποζημίωση. 1 στα δύο στελέχη με ασφαλιστήριο συμβόλαιο έχει κάλυψη από 200.000 έως 500.000 ευρώ, ενώ στελέχη που ενδεχομένως βρίσκονται σε θέσεις και τομείς που ενέχουν μεγαλύτερο ρίσκο, έχουν καλύψεις που ξεπερνούν τα 5 εκατ. ευρώ (16,6%). Λήπτης της Ασφάλισης στην σύμβαση είναι η εταιρία (νομικό πρόσωπο), ενώ ασφαλισμένοι είναι τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου. Τα συμβόλαια αυτά αφορούν τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τα στελέχη του δημοσίου.

Ενδεικτικές περιπτώσεις που μπορεί να ενεργοποιήσουν την ασφάλιση αυτή είναι απαιτήσεις αποζημίωσης μετόχων για σύναψη δανείου με δυσμενείς όρους, για εξαγορά που προξένησε ζημιά στην εταιρία, απαίτηση αποζημίωσης αντιπρόσωπου για διακοπή συνεργασίας, αξίωση αποζημίωσης ανταγωνιστή για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά ή δυσφήμηση και κάλυψη νομικών εξόδων για την αντιμετώπιση έρευνας εισαγγελικών αρχών για παράνομες πρακτικές κ.ά.

Αστική ευθύνη για κυβερνοκινδύνους (Cyber Risks)

Με τις κυβερνοεπιθέσεις να αυξάνονται συνεχώς και να στοχεύουν σε μεγαλύτερο βαθμό σε κλάδους και επιχειρήσεις που διαχειρίζονται τεράστιους όγκους ευαίσθητων δεδομένων όπως οι υπηρεσίες υγείας έχει δημιουργηθεί ένα νέο πεδίο ασφαλίσεων αστικής ευθύνης που σχετίζεται με τη διαρροή δεδομένων.

Kατά την ΕΑΕΕ ενδεικτικά παραδείγματα ζημιών που έρχεται να καλύψει η εν λόγω ασφάλιση μπορεί να σχετίζονται με διαρροή ιατρικών πληροφοριών ασθενούς ή εμπορικών μυστικών εταιρείας που συνεργάζεται με τον ασφαλισμένο, έξοδα για επαναφορά συστημάτων τα οποία είχαν παραβιαστεί από hacker και είχε διακοπεί η λειτουργία τους. έξοδα νομικών για ενημέρωση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και των υποκείμενων, απώλεια κερδών μετά από διακοπή εργασιών, κάλυψη ζημίας λόγω μεταφοράς χρημάτων της εταιρίας από hacker με ηλεκτρονικά μέσα σε μη δικαιούχο, απαίτηση λύτρων, για αποκρυπτογράφηση αρχείων του Ασφαλισμένου που είχαν κλειδωθεί από hacker κ.α. Το 2021 ήταν σε ισχύ 707 συμβόλαια που αφορούν σε IT-cyber.

Πηγή:[https://www.insurancedaily.gr/poios-plironei-elattomatika-proionta-atychimata-kai-iatrika-lathi/]