Τατόι νέα εποχή έπειτα από 50 έτη εγκατάλειψης

Οποιος έχει βρεθεί έστω και μία φορά στο κτήμα Τατοΐου, απορεί με την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει. Είναι πέρα από τον κοινό νου πώς ένας τέτοιος χώρος με απίστευτη φυσική ομορφιά και μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία μπορεί να έχει αφεθεί στην τύχη του. Η εγκατάλειψη θα είναι ο πρώτος «αντίπαλος» των σχεδίων της κυβέρνησης για την αξιοποίηση του κτήματος: από τα κτίρια που καταρρέουν, έως τα εκατοντάδες αντικείμενα που παραμένουν κλεισμένα σε αποθήκες στο έλεος του χρόνου.

Από το 1967, οπότε η τέως βασιλική οικογένεια εγκατέλειψε το κτήμα Τατοΐου και ιδίως από το 1973, οπότε το κτήμα απαλλοτριώθηκε με νομοθετικό διάταγμα και συγκεντρώθηκαν εκεί αντικείμενα από όλες τις «βασιλικές» κατοικίες, το Τατόι αφέθηκε να ρημάξει. Επιπλέον, το 1992 με μια αδιανόητη για τα σημερινά δεδομένα απόφαση, επετράπη στην τέως βασιλική οικογένεια να απομακρύνει μέρος της «οικοσκευής», με αποτέλεσμα να φύγουν για πάντα από την Ελλάδα θησαυροί από το ανάκτορο.

Ακολούθησε η γνωστή δικαστική διαμάχη, που έκλεισε το 2002-2003 με την καταβολή 13,2 εκατ. ευρώ στην τέως βασιλική οικογένεια και την οριστική μεταφορά του κτήματος και ό,τι βρίσκεται σε αυτό στο ελληνικό Δημόσιο. Εκτοτε οι θετικές εξελίξεις είναι λιγοστές.

Η πρώτη απόφαση που (έμμεσα) αφορά το Τατόι ήρθε το 2007-8, μέσα από τα Προεδρικά Διατάγματα για τον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας, που «χώρισαν» στα δύο το κτήμα. Ακολούθησε το 2012 η ανάθεση από τον Οργανισμό Αθήνας μελέτης για την προστασία και ανάδειξη των 23.550 στρεμμάτων από τις 42.000 στρέμματα του κτήματος Τατοΐου (το υπόλοιπο ανήκει στην α΄ ζώνη απολύτου προστασίας της Πάρνηθας).

Το ανάκτορο στο Τατόι έχει αδειάσει από το 2014, δεν έχει όμως προχωρήσει η μελέτη αναστήλωσής του για να μετατραπεί σε μουσείο.

Η μελέτη κατέληξε σε μια πρόταση για τη μετατροπή του κτήματος σε περιαστικό μητροπολιτικό πάρκο, με ανάδειξη του ιστορικού του χαρακτήρα, αλλά δεν υλοποιήθηκε. Παράλληλα, το 2004-2012 πραγματοποιήθηκαν από το υπουργείο Πολιτισμού η απομάκρυνση, η καταγραφή και η συντήρηση των 17.000 αντικειμένων που βρίσκονταν στο ανάκτορο. Ενώ εκπονήθηκαν μελέτες και αποκαταστάθηκαν ορισμένα από τα 49 κτίρια του κτήματος. Τα κυβερνητικά σχέδια για την «επόμενη μέρα» περιλαμβάνουν γενική ανάπλαση του κτήματος, ώστε να καταστεί πόλος έλξης και σημείο αναφοράς στο Λεκανοπέδιο, και παράλληλα λειτουργία μουσείου, μικρού ξενοδοχείου και πρότυπης αγροκτηνοτροφικής μονάδας. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη (στην οποία ανατέθηκε ο συντονισμός του εγχειρήματος) ανέφερε ότι θα εγκριθούν άμεσα όσες μελέτες αποκατάστασης είναι έτοιμες και θα δρομολογηθεί η τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου. Ενδεικτικά, αυτό που είναι πραγματικά αδιανόητο είναι πώς 52 χρόνια μετά, ένας μεγάλος αριθμός αντικειμένων παραμένει κλεισμένος σε έναν στάβλο, χωρίς να έχει καταγραφεί, αφημένος να σαπίσει.

«Δύο είναι τα βασικά ζητήματα σήμερα. Το πρώτο είναι να στηριχθούν τα κτίρια που βρίσκονται υπό κατάρρευση, μέχρι να αποκατασταθούν», εξηγεί στην «Κ» ο Βασίλης Κουτσαβλής, πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του Τατοΐου. «Το δεύτερο είναι η συντήρηση των αντικειμένων που έχουν αφεθεί να σαπίζουν. Πρέπει να ανοίξει άμεσα ο στάβλος του Γεωργίου Α΄, όπου βρίσκονται δύο βασιλικές άμαξες και άγνωστος αριθμός αντικειμένων σε κούτες από το 1967 και να συντηρηθούν τα περισσότερα από 10 αυτοκίνητα της τέως βασιλικής οικογένειας. Αυτά τα δύο επείγουν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο».

Τα τελευταία χρόνια το Τατόι έχει «μπει στον χάρτη», αποτελώντας δημοφιλή τόπο περιπάτου για χιλιάδες Αθηναίους.

Σε δεύτερο επίπεδο, θα πρέπει να γίνουν ορισμένες ρυθμίσεις, προκειμένου να οριστικοποιηθεί και το masterplan του χώρου. Ο Σύλλογος Φίλων Τατοΐου και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού υποστηρίζουν ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές στις χρήσεις των κτιρίων που επέλεξε η μελέτη του Οργανισμού Αθήνας (για παράδειγμα, τη μετατροπή του κτιρίου του ξενοδοχείου σε boutique hotel και όχι σε χώρο εστίασης) και να καταργηθεί ο διαχωρισμός του χώρου, που αποφασίστηκε με τα Προεδρικά Διατάγματα για την Πάρνηθα.

Τροποποίηση σχεδιασμού

Ενδεχομένως το μέσο θα μπορούσε να είναι η εκπόνηση ενός Ειδικού Χωρικού Σχεδίου, ένα πολεοδομικό εργαλείο που λειτουργεί ως «ομπρέλα» τροποποιώντας τα επίπεδα σχεδιασμού. Επίσης, θα πρέπει να προχωρήσουν η αναστήλωση του ανακτόρου ώστε κάποια στιγμή να μετατραπεί σε μουσείο (έχει εκπονηθεί η προμελέτη) και η αποκατάσταση των πέντε κτιρίων για τα οποία εκπόνησε μελέτες ο Σύλλογος Φίλων Τατοΐου (οι δύο είναι εγκεκριμένες από το υπουργείο Πολιτισμού). Μια περιοδική έκθεση ορισμένων από τα αντικείμενα που έχουν συντηρηθεί θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει μέρος του εγχειρήματος.

Πηγή: [https://www.kathimerini.gr/1035846/gallery/epikairothta/ellada/tatoi-nea-epoxh-epeita-apo-50-eth-egkataleiyhs]